CHỌN XE MTB PHÙ HỢP CHO NGƯỜI MỚI

Tản mạn một xíu, MTB là chữ viết tắt của Mountain Bike nghĩa là xe đạp địa hình, nay tôi xin phép gọi luôn là MTB cho nó ngắn gọn, nói đến MTB thì có rất nhiều loại với nhiều thiết kế và mục đích sử dụng khác nhau. Trong bài viết này xin chủ ý đi sâu vào dòng xe MTB phổ biến ở VN hiện nay, đó là dòng xe băng đồng Cross-Country 1 phuộc hay gọi nôm na là XC, mà cá nhân tôi nghĩ nó phù hợp nhất với người mới bắt đầu chơi.

Đa số các hãng xe trên thế giới sẽ phụ trách mảng chính đó là sản xuất và ráp ráp khung sườn, các bộ phận khác như groupset, phuộc nhúnsẽ được chọn lựa và đặt hàng ở hãng thứ 3, giống như ráp lắp ráp máy tính vậy, mỗi một bộ phận là của một nhà sản xuất khác nhau. Nhưng nhìn vào 1 chiếc xe thì cái thấy rõ nhất chính là khung sườn, nên tên gọi của xe cũng gắn liền với hãng sản xuất khung sườn.

Trước tiên, ta nói về cấu tạo của xe MTB

1. Sườn – Frame: Là khung của xe, khung được làm từ nhiều chất liệu như sắt, nhôm, Titanium, carbon…. Trong đó, nhôm là phổ biến nhất vì nhẹ và giá thành cũng ở mức cho phép. Còn Titanium và Carbon là 2 chất liệu cao cấp nên giá thành cũng rất cao cấp . Titanium thì siêu cứng và Carbon thì siêu nhẹ. Tương lai còn chất liệu gì nữa không thì không rõ, nhưng hiện tại, cá nhân tôi thấy nhôm là lựa chọn tốt nhất. Sườn xe có nhiều kích cỡ, tùy thuộc vào chiều cao và khoảng cách từ chân đến đáy quần.

2. Bộ Groupset: là bộ truyền động trên xe. Khi bạn đạp xe, lực chân hấp thụ vào Pedals truyển đi đến xích tải và làm cho bánh xe chuyển động, quá trình tác động lực của bạn có thể phải thay đổi khi vào những địa hình khác nhau như leo dốc chẳng hạn, khi đó việc đạp xe sẽ rất nặng nhưng chỉ cần một số thiết lập thay đổi nhỏ, bạn có thể dễ dàng đạp xe leo lên dốc. Mô tả dưới đây sẽ tìm hiểu về cách hoạt động của các bộ phận hỗ trợ này.

Groupset bao gồm các thành phần chính như sau:

a. Bộ líp – Cassette: là các bánh răng gắn với trục của bánh sau, có bộ líp 7, 8, 9, 10 hay thậm chí là 11 bánh răng được sắp theo thứ tự từ nhỏ đến lớn, líp này là tốc độ của xe, líp càng to thì sức đạp càng nhẹ nhưng tốc độ chậm và ngược lại.

b. Giò dĩa – Crank: Nằm giữa khung xe, ở đây cũng được bố trí các bánh răng tương tự như líp nhưng được gọi là dĩa, có thể có 1, 2 hoặc 3 dĩa ở đây và cũng được sắp xếp theo thứ tự từ nhỏ đến lớn, về tốc độ thì dĩa ngược lại với líp, dĩa càng to thì sức đạp càng nặng nhưng tốc độ nhanh và ngược lại. Các dĩa này gắn với 2 giò hay tôi còn gọi là đùi gà và đùi gà thì gắn với Pedals.

c. Cùi đề trước và sau – Derailleur: Cùi để sau làm nhiệm vụ di chuyển sên cho líp, và cùi trước thì làm nhiệm vụ di chuyển sên cho dĩa, 2 cùi này được điều khiển bởi 2 tay bấm xả được gắn trên tay lái.

d. Tay bấm xả – Shifter: Dùng để điểu chỉnh cùi đề, 1 tay bấm điều chỉnh cùi đề trước (điều chỉnh dĩa) thường nằm bên trái và 1 tay bấm điều chỉnh cùi đề sau (điều chỉnh líp) thì nằm bên phải. Tay bấm sẽ có số nấc điều chỉnh tương ứng với số dĩa và số líp, ví dụ có 9 líp thì tay bấm phải sẽ có 9 nấc điều chỉnh, điều này tương tự cho tay bấm trái.

e. Bộ thắng – Brakes: Không nói cũng biết, thắng rất quan trọng, một bộ thắng hoạt động tốt đảm bảo cho bạn an toàn khi lái xe, trên xe MTB, thắng có 2 loại thắng V và thắng dĩa. Thắng V thì dùng cao su ma sát vào vành để tạo ra lực cản.

Còn thắng dĩa thì dùng bố thắng ma sát vào dĩa thắng để tạo ra lực cản. Theo tôi thì thấy thắng dĩa an toàn hơn và ngon hơn, với thắng V bạn có thể gặp hạn chế về thắng nếu xe phải lội nước và đi sình lầy, trong khi thắng dĩa thì ít bị ảnh hưởng hơn, và đa số các xe MTB nếu muốn nói là ngon lành thì đều sử dụng thắng dĩa.

Nói về thắng dĩa cũng có 2 loại: Dùng dây cáp như thắng V và dùng dầu thủy lực như của xe gắn máy vậy. Xét về độ bền và độ nhạy thì dầu thủy lực tốt hơn dây cáp và tất nhiên giá thành cũng cao hơn so với dùng dây cáp.

f. Đùm – Hubs: Đùm nối với căm và căm nối với bánh, có nhiều loại đùm tương ứng với nhiều loại trục với thông số khác nhau mà người ta hay gọi là cây cốt.
Đùm sau thì phải cùng thông số cốt với sườn.
Đùm trước phải cùng thông số cốt với phuộc.
Ví dụ: Sườn có lỗ gắn bánh xe là 9mm thì bạn phải lựa chọn đùm sau có thông số 9mm.
Phuộc có cốt là 15mm thì bạn phải chọn đùm trước có thông số 15mm.
g. Xích tải (sên) – Chain: Là dây xích để kết nối chuyển động từ người đạp đến bánh xe.

3. Phuộc nhún – Forks: Phuộc nhún tốt với thiết lập đúng tạo cho người lái cảm giác vận hành êm ái khi vào đoạn đường gồ ghề, nó giúp giảm bớt chấn động tác động lên tay lái. Thị trường hiện nay có 2 loại phuộc là phuộc lò xo (Coil) và phuộc hơi (Air).
Phuộc hơi thì êm hơn, cho phép tinh chỉnh độ nặng nhẹ tùy thuộc vào trọng lượng người lái và giá thành cũng cao hơn so với phuộc Coil cùng thể loại. Nhưng bảo trì phuộc hơi khó và phức tạp hơn phuộc Coil. Đa số các dòng xe XC sử dụng phuộc có hành trình vào khoảng 80mm-120mm và phổ biến nhất là 100mm.
4. Bánh xe – Wheels: Bánh xe và vỏ xe, tùy theo nhu cầu sử dụng mà người ta sử dụng các loại gai bánh khác nhau. Nếu nhu cầu của bạn là đi rừng, leo đồi lội suối thì nên chọn bánh có gai phù hợp, độ bám cao, ngược lại nếu đi đường trường, cần tốc độ, hoặc đường đất nhẹ, bạn nên sử dụng bánh ít gai để giảm ma sát và tăng tốc độ di chuyển.
5. Tay lái – Handle bar: Tay lái góp phần vào tư thế ngồi và “phong cách lái”, về phong cách lái tôi muốn nói ở đây đó là bạn lái xe kiểu gì, tay lái dành cho dòng xe XC có độ dài vào khoảng 580 – 700mm, tay lái ngắn thì ít cản gió vì thế dành các bạn mê tốc độ, tay lái dài thì ngược lại nhưng lại dễ điều khiển hơn, kiểm soát xe tốt hơn và cho tư thế ngồi thoải mái hơn. Vì thế các dòng xe Downhill thường sử dụng tay lái 720mm trở lên …
6. Potang – Stem: Nó chỉ là 1 cục kim loại để nói tay lái với cổ phuộc xe đạp, Potang cũng có nhiều kích thước, dài ngắn tùy thuộc vào chiều cao và kích thước của sườn.

7. Cốt yên – Seatpot: Để nối sườn xe MTB với yên. Cốt yên dùng để điều chỉnh độ cao thấp của yên xe tùy vào chiều cao và địa hình sử dụng.

8. Pedals: Là bàn đạp, có 2 trường phái là Flat Pedal và Clip Pedal. Flat Pedals là Pedal bình thường, còn Clip Pedal là loại dính vào giày chuyên dụng, Clip pedal cho hiệu suất vòng đạp tốt hơn do bạn không phải quan tâm gì cả, vì pedal luôn dính với chân, nhưng với một số người mới sử dụng thì clip pedal dễ gây té ngã khi gặp sự cố vì bạn không thể tách chân ra khỏi pedal được.

Thiết lập thông số phù hợp

1. Độ cao của yên xe: Trên cốt yên thường có một số vạch trên đó có ghi các thông số để giúp người lái chỉnh độ cao và ghi nhận các thông số phù hợp cho độ cao của mình. Chiều cao của cốt yên nên được điều chỉnh vào các mục đích sử dụng khác nhau, như bạn đi đường bằng, hoặc leo dốc thì có thể thiết lập yên cao để tăng lực đạp và tốc độ, nhưng nếu bạn đi đường đồi dốc, đường đá gập gềnh thì có thể chỉnh yên thấp để dễ điều khiển và xử lý tình huống xấu.

Cách chỉnh yên cao phù hợp: Có nhiều cách, nhưng ở đây xin nêu một cách nhanh gọn và dễ làm.

2. Thông số lốp: Thông số này ảnh hưởng trong suốt quá trình của xe, lốp càng căng thì càng làm giảm độ bám của xe nhưng lại tăng tốc di chuyển. Vì thế, nếu đi đường bằng, cần tốc độ, bạn có thể bơm lốp căng từ 3kg-4kg, nhưng trong đường offroad, đường gồ ghề cần độ bám cao thì bạn nên xì bớt bánh xe xuống khoảng 1.5kg – 2kg.

Bảo trì

Người ta nói của bền tại người, bạn không thể mua xe hoặc ráp xe mà quên bảo dưỡng nó, đối với xe MTB khi chạy nhiều ở đường đất và sình lầy thì bộ phận dễ hư hại nhất là đùm và trục giữa, nên chú ý một vài điểm sau:

1. Không nên lội nước ngập quá ½ bánh xe (ngập trục), Nếu có ngập trục thì khi về phải đem ra tiệm bảo dưỡng sau tối đa là 1-2 ngày.

2. Khi rửa xe, không nên dùng vòi xịt ngang vào đùm và trục mà chỉ nên dội nước thẳng từ trên xuống để tránh nước đọng trong đùm gây rỉ sét và hư các ổ bi trong đó.

3. Kiểm tra và tra dầu mỡ thường xuyên cho xích, tránh để xích rỉ sét.

4. Nếu sử dụng thắng dĩa, tuyệt đối không để bất cứ loại dầu gì dính vào dĩa thắng, vì sẽ làm hư bố thắng và thắng sẽ phát ra các tiếng kêu rất khó chịu khi hoạt động.

Chúc các bạn tìm được một chiếc xe như ý và đừng quên bảo dưỡng nó thường xuyên nhé

(nguồn: vietrides.vn)